हिंदी विलोम शब्द: विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए महत्वपूर्ण शब्दों का संग्रह

Gyanalay
By -
0
हिंदी विलोम शब्द: विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए महत्वपूर्ण शब्दों का संग्रह

हिंदी विलोम शब्द: विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए महत्वपूर्ण शब्दों का संग्रह 

परिचय:

हिंदी भाषा में शब्दों का विपरीत अर्थ व्यक्त करने वाले शब्द विलोम शब्द कहलाते हैं। विभिन्न प्रतियोगी परीक्षाओं जैसे UPSC, SSC, PCS, TET, CTET, और अन्य सरकारी परीक्षाओं में हिंदी व्याकरण के अंतर्गत विलोम शब्दों से संबंधित प्रश्न अवश्य पूछे जाते हैं। इन परीक्षाओं में सफलता प्राप्त करने के लिए विलोम शब्दों का अच्छा ज्ञान होना अत्यंत आवश्यक है। इस ब्लॉग पोस्ट में, हम आपको विभिन्न पिछली परीक्षाओं में पूछे गए महत्वपूर्ण विलोम शब्दों की एक विस्तृत सूची प्रदान करेंगे, जो आपकी तैयारी को एक नई दिशा देगा और आपको परीक्षाओं में बेहतर प्रदर्शन करने में मदद करेगा।


महत्वपूर्ण क्यों हैं विलोम शब्द?


विलोम शब्द न केवल आपकी व्याकरण संबंधी समझ को बढ़ाते हैं, बल्कि आपकी शब्द-भंडार (Vocabulary) को भी समृद्ध करते हैं। परीक्षाओं में, ये प्रश्न प्रत्यक्ष रूप से या वाक्य प्रयोग के माध्यम से पूछे जा सकते हैं। विलोम शब्दों की अच्छी जानकारी आपको प्रश्नों को तेजी से और सही ढंग से हल करने में सहायक होती है, जिससे आप समय बचाकर अन्य प्रश्नों पर ध्यान केंद्रित कर सकते हैं।


विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए विलोम शब्द:


नीचे एक तालिका दी गई है जिसमें विभिन्न प्रतियोगी परीक्षाओं में पूछे गए महत्वपूर्ण विलोम शब्दों को उनके विपरीत अर्थ और संबंधित परीक्षा के नाम के साथ प्रस्तुत किया गया है। यह तालिका आपको यह समझने में मदद करेगी कि किस प्रकार के विलोम शब्द विभिन्न परीक्षाओं में पूछे जाते हैं।


| शब्द | विलोम | संबंधित परीक्षा |

|---|---|---|

| अकाल | सुकाल | UPSC, PCS, SSC |

| अग्रज | अनुज | SSC, TET, CTET |

| अमृत | विष | UPSC, PCS |

| अंधकार | प्रकाश | SSC, TET |

| अल्प | अधिक | PCS, CTET |

| अपेक्षा | उपेक्षा | UPSC, SSC |

| अर्थ | अनर्थ | PCS, TET |

| अस्त | उदय | SSC, CTET |

| अनुकूल | प्रतिकूल | UPSC, PCS |

| आदान | प्रदान | SSC, TET |

| आदर | अनादर | PCS, CTET |

| आय | व्यय | UPSC, SSC |

| आरंभ | अंत | SSC, TET |

| आशा | निराशा | PCS, CTET |

| आवश्यक | अनावश्यक | UPSC, SSC |

| आस्था | अनास्था | PCS, TET |

| ईश्वर | अनीश्वर | UPSC |

| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण | SSC, TET, CTET |

| उदार | अनुदार | PCS |

| उन्नति | अवनति | UPSC, SSC |

| उपस्थिति | अनुपस्थिति | SSC, TET |

| उपकार | अपकार | PCS, CTET |

| एकता | अनेकता | UPSC, SSC |

| कठिन | सरल | SSC, TET, CTET |

| क्रय | विक्रय | PCS |

| क्षमा | दंड | UPSC |

| गणतंत्र | राजतंत्र | SSC |

| गुण | दोष | PCS, TET |

| गहरा | उथला | CTET |

| चर | अचर | UPSC |

| चेतन | अचेतन | SSC |

| जन्म | मृत्यु | PCS, TET, CTET |

| जल | थल | UPSC |

| ठोस | तरल | SSC |

| दयालु | क्रूर | PCS, TET |

| दीर्घ | ह्रस्व | CTET |

| धूप | छाँव | UPSC |

| नवीन | प्राचीन | SSC, TET, CTET |

| न्याय | अन्याय | PCS |

| पाप | पुण्य | UPSC, SSC |

| बंधन | मोक्ष | PCS, TET |

| बलवान | निर्बल | CTET |

| भूत | भविष्य | UPSC |

| मानव | दानव | SSC |

| मित्र | शत्रु | PCS, TET, CTET |

| यश | अपयश | UPSC, SSC |

| राजा | रंक | SSC, TET |

| लाभ | हानि | PCS, CTET |

| वरदान | अभिशाप | UPSC |

| विशाल | लघु | SSC |

| शीत | उष्ण | PCS, TET |

| सत्य | असत्य | CTET |

| साकार | निराकार | UPSC |

| स्वार्थ | परमार्थ | SSC |

| स्वतंत्र | परतंत्र | PCS, TET |

| सज्जन | दुर्जन | CTET |

| सरल | कठिन | UPSC, SSC |

| सुगम | दुर्गम | PCS, TET |

| सौभाग्य | दुर्भाग्य | CTET |

| स्वस्थ | अस्वस्थ | UPSC |

| हिंसा | अहिंसा | SSC |

| ज्ञानी | अज्ञानी | PCS, TET |

| उदय | अस्त | CTET |

| ऊँच | नीच | UPSC |

| ऋजु | वक्र | SSC |

| ऐक्य | अनैक्य | PCS, TET |

| ओजस्वी | तेजहीन | CTET |

| कटु | मधुर | UPSC |

| कपटी | निष्कपट | SSC |

| कर्म | अकर्म | PCS, TET |

| कायर | वीर | CTET |

| कृपण | दानी | UPSC |

| खंडन | मंडन | SSC |

| खरा | खोटा | PCS, TET |

| गर्मी | सर्दी | CTET |

| गुरु | लघु/शिष्य | UPSC, SSC |

| ग्रस्त | मुक्त | PCS, TET |

| घृणा | प्रेम | CTET |

| चल | अचल | UPSC |

| चोर | साधु | SSC |

| छली | निश्छल | PCS, TET |

| छोटा | बड़ा | CTET |

| जन्म | मरण | UPSC |

| जेष्ठ | कनिष्ठ | SSC |

| तामसिक | सात्विक | PCS, TET |

| तीव्र | मंद | CTET |

| थोड़ा | बहुत | UPSC |

| दक्षिण | उत्तर | SSC, TET |

| दुर्बल | सबल | PCS, CTET |

| दुष्ट | सज्जन | UPSC |

| दुर्लभ | सुलभ | SSC |

| देशी | विदेशी | PCS, TET |

| धनी | निर्धन | CTET |

| धीर | अधीर | UPSC |

| नूतन | पुरातन | SSC |

| निर्दय | सदैव | PCS, TET |

| निंदा | स्तुति | CTET |

| पक्ष | विपक्ष | UPSC |

| परकीय | स्वकीय | SSC |

| पराजय | विजय | PCS, TET |

| परिश्रम | विश्राम | CTET |

| पूर्ण | अपूर्ण | UPSC |

| पूर्व | पश्चिम | SSC |

| प्रत्यक्ष | परोक्ष | PCS, TET |

| प्रसन्न | अप्रसन्न | CTET |

| बाढ़ | सूखा | UPSC |

| बुद्धिमान | मूर्ख | SSC |

| भलाई | बुराई | PCS, TET |

| महंगा | सस्ता | CTET |

| मौखिक | लिखित | UPSC |

| योगी | भोगी | SSC |

| रचना | विनाश | PCS, TET |

| रोगी | निरोगी | CTET |

| लौकिक | अलौकिक | UPSC |

| वरदान | शाप | SSC |

| विजय | पराजय | PCS, TET |

| विधवा | सधवा | CTET |

| शांत | अशांत | UPSC |

| शुभ | अशुभ | SSC |

| श्वेत | श्याम | PCS, TET |

| संगठन | विघटन | CTET |

| सजीव | निर्जीव | UPSC |

| संतोष | असंतोष | SSC |

| साकार | निराकार | PCS, TET |

| सुगंध | दुर्गंध | CTET |

| सुमति | कुमति | UPSC |

| सुर | असुर | SSC |

| स्थिर | अस्थिर | PCS, TET |

| स्मरण | विस्मरण | CTET |

| स्वर्ग | नरक | UPSC |

| ज्ञान | अज्ञान | SSC |

| क्षीण | पुष्ट | PCS, TET |

| गणतंत्र | अराजकता | CTET |

| ग्राह्य | त्याज्य | UPSC |

| जागरण | निद्रा | SSC |

| तरुण | वृद्ध | PCS, TET |

| थोक | खुदरा | CTET |

| नश्वर | अनश्वर | UPSC |

| नैसर्गिक | कृत्रिम | SSC |

| निषिद्ध | विहित | PCS, TET |

| प्रधान | गौण | CTET |

| बंधन | मुक्ति | UPSC |

| बहुमत | अल्पमत | SSC |

| मानवीय | अमानवीय | PCS, TET |

| योग्य | अयोग्य | CTET |

| रक्षक | भक्षक | UPSC |

| विपत्ति | संपत्ति | SSC |

| शोषक | पोषक | PCS, TET |

| साम्य | वैषम्य | CTET |

| सृजन | विनाश | UPSC |

| सक्रिय | निष्क्रिय | SSC |

| सम्मान | अपमान | PCS, TET |

| संक्षेप | विस्तार | CTET |

| संयोग | वियोग | UPSC |

| संगठन | विघटन | SSC |

| सूक्ष्म | स्थूल | PCS, TET |

| हास्य | रुदन | CTET |


किसी शब्द का विलोम जानने के लिए नीचे दिए गए टूल का इस्तेमाल करें 


हिंदी विलोम शब्द: विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए महत्वपूर्ण शब्दों का संग्रह


विभिन्न परीक्षाओं में पूछे गए विलोम शब्द (परीक्षा वार):


1. UPSC (संघ लोक सेवा आयोग) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:

| शब्द | विलोम |

|---|---|

| अकाल | सुकाल |

| अमृत | विष |

| अपेक्षा | उपेक्षा |

| अर्थ | अनर्थ |

| अनुकूल | प्रतिकूल |

| आय | व्यय |

| आवश्यक | अनावश्यक |

| आस्था | अनास्था |

| ईश्वर | अनीश्वर |

| उदार | अनुदार |

| उन्नति | अवनति |

| उपकार | अपकार |

| एकता | अनेकता |

| क्षमा | दंड |

| गणतंत्र | राजतंत्र |

| चर | अचर |

| जल | थल |

| धूप | छाँव |

| न्याय | अन्याय |

| पाप | पुण्य |

| बंधन | मोक्ष |

| भूत | भविष्य |

| यश | अपयश |

| वरदान | अभिशाप |

| शीत | उष्ण |

| सत्य | असत्य |

| साकार | निराकार |

| स्वार्थ | परमार्थ |

| स्वतंत्र | परतंत्र |

| सज्जन | दुर्जन |

| सुगम | दुर्गम |

| सौभाग्य | दुर्भाग्य |

| स्वस्थ | अस्वस्थ |

| हिंसा | अहिंसा |

| ज्ञानी | अज्ञानी |

| उदय | अस्त |

| ऊँच | नीच |

| ऋजु | वक्र |

| ऐक्य | अनैक्य |

| कटु | मधुर |

| कर्म | अकर्म |

| कृपण | दानी |

| खंडन | मंडन |

| गुरु | लघु/शिष्य |

| ग्रस्त | मुक्त |

| चल | अचल |

| जन्म | मरण |

| तामसिक | सात्विक |

| थोड़ा | बहुत |

| दक्षिण | उत्तर |

| दुष्ट | सज्जन |

| देशी | विदेशी |

| धीर | अधीर |

| नश्वर | अनश्वर |

| निंदा | स्तुति |

| पक्ष | विपक्ष |

| परिश्रम | विश्राम |

| पूर्ण | अपूर्ण |

| पूर्व | पश्चिम |

| प्रत्यक्ष | परोक्ष |

| प्रसन्न | अप्रसन्न |

| बाढ़ | सूखा |

| मौखिक | लिखित |

| योगी | भोगी |

| रचना | विनाश |

| रोगी | निरोगी |

| लौकिक | अलौकिक |

| वरदान | शाप |

| शांत | अशांत |

| शुभ | अशुभ |

| संगठन | विघटन |

| सजीव | निर्जीव |

| संतोष | असंतोष |

| साकार | निराकार |

| सुमति | कुमति |

| सुर | असुर |

| स्थिर | अस्थिर |

| स्मरण | विस्मरण |

| स्वर्ग | नरक |

| ज्ञान | अज्ञान |

| क्षीण | पुष्ट |

| गणतंत्र | अराजकता |

| ग्राह्य | त्याज्य |

| जागरण | निद्रा |

| तरुण | वृद्ध |

| नश्वर | अनश्वर |

| निषिद्ध | विहित |

| बंधन | मुक्ति |

| बहुमत | अल्पमत |

| मानवीय | अमानवीय |

| योग्य | अयोग्य |

| रक्षक | भक्षक |

| विपत्ति | संपत्ति |

| शोषक | पोषक |

| साम्य | वैषम्य |

| सृजन | विनाश |

| सक्रिय | निष्क्रिय |

| सम्मान | अपमान |

| संक्षेप | विस्तार |

| संयोग | वियोग |

| संगठन | विघटन |

| सूक्ष्म | स्थूल |

| हास्य | रुदन |


2. SSC (कर्मचारी चयन आयोग) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |

|---|---|

| अग्रज | अनुज |

| अंधकार | प्रकाश |

| अल्प | अधिक |

| अपेक्षा | उपेक्षा |

| अस्त | उदय |

| आदान | प्रदान |

| आय | व्यय |

| आरंभ | अंत |

| आवश्यक | अनावश्यक |

| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |

| उन्नति | अवनति |

| उपस्थिति | अनुपस्थिति |

| एकता | अनेकता |

| कठिन | सरल |

| गणतंत्र | राजतंत्र |

| गुण | दोष |

| चेतन | अचेतन |

| जन्म | मृत्यु |

| ठोस | तरल |

| नवीन | प्राचीन |

| पाप | पुण्य |

| मानव | दानव |

| मित्र | शत्रु |

| यश | अपयश |

| राजा | रंक |

| लाभ | हानि |

| विशाल | लघु |

| सत्य | असत्य |

| स्वार्थ | परमार्थ |

| स्वतंत्र | परतंत्र |

| सज्जन | दुर्जन |

| सरल | कठिन |

| सुगंध | दुर्गंध |

| सुर | असुर |

| स्थिर | अस्थिर |

| ज्ञान | अज्ञान |

| जागरण | निद्रा |

| नैसर्गिक | कृत्रिम |

| बहुमत | अल्पमत |

| रक्षक | भक्षक |

| सम्मान | अपमान |

| संगठन | विघटन |


3. PCS (राज्य लोक सेवा आयोग) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |

|---|---|

| अकाल | सुकाल |

| अमृत | विष |

| अल्प | अधिक |

| अर्थ | अनर्थ |

| अनुकूल | प्रतिकूल |

| आदर | अनादर |

| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |

| उपकार | अपकार |

| क्रय | विक्रय |

| गुण | दोष |

| दयालु | क्रूर |

| नवीन | प्राचीन |

| न्याय | अन्याय |

| बंधन | मोक्ष |

| मित्र | शत्रु |

| लाभ | हानि |

| शीत | उष्ण |

| सत्य | असत्य |

| स्वतंत्र | परतंत्र |

| सज्जन | दुर्जन |

| सुगम | दुर्गम |

| सौभाग्य | दुर्भाग्य |

| स्वस्थ | अस्वस्थ |

| ज्ञानी | अज्ञानी |

| ऐक्य | अनैक्य |

| कपटी | निष्कपट |

| कर्म | अकर्म |

| खंडन | मंडन |

| खरा | खोटा |

| गुरु | लघु/शिष्य |

| ग्रस्त | मुक्त |

| छली | निश्छल |

| तामसिक | सात्विक |

| दक्षिण | उत्तर |

| दुर्बल | सबल |

| देशी | विदेशी |

| निंदा | स्तुति |

| पराजय | विजय |

| प्रत्यक्ष | परोक्ष |

| रोगी | निरोगी |

| रचना | विनाश |

| शांत | अशांत |

| श्वेत | श्याम |

| सजीव | निर्जीव |

| संतोष | असंतोष |

| साकार | निराकार |

| स्थिर | अस्थिर |

| ज्ञान | अज्ञान |

| तरुण | वृद्ध |

| निषिद्ध | विहित |

| मानवीय | अमानवीय |

| शोषक | पोषक |

| सम्मान | अपमान |

| संक्षेप | विस्तार |


4. TET और CTET (शिक्षक पात्रता परीक्षा) में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |

|---|---|

| अग्रज | अनुज |

| अंधकार | प्रकाश |

| अल्प | अधिक |

| अस्त | उदय |

| आदान | प्रदान |

| आदर | अनादर |

| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |

| उपस्थिति | अनुपस्थिति |

| उपकार | अपकार |

| कठिन | सरल |

| गुण | दोष |

| गहरा | उथला |

| जन्म | मृत्यु |

| दयालु | क्रूर |

| दीर्घ | ह्रस्व |

| नवीन | प्राचीन |

| मित्र | शत्रु |

| राजा | रंक |

| लाभ | हानि |

| शीत | उष्ण |

| सत्य | असत्य |

| सरल | कठिन |

| सौभाग्य | दुर्भाग्य |

| ज्ञानी | अज्ञानी |

| ओजस्वी | तेजहीन |

| कायर | वीर |

| गर्मी | सर्दी |

| छोटा | बड़ा |

| तीव्र | मंद |

| थोड़ा | बहुत |

| दक्षिण | उत्तर |

| दुर्बल | सबल |

| धनी | निर्धन |

| नूतन | पुरातन |

| पराजय | विजय |

| परिश्रम | विश्राम |

| प्रत्यक्ष | परोक्ष |

| प्रसन्न | अप्रसन्न |

| बुद्धिमान | मूर्ख |

| भलाई | बुराई |

| महंगा | सस्ता |

| विधवा | सधवा |

| शुभ | अशुभ |

| संगठन | विघटन |

| सुगंध | दुर्गंध |

| स्थिर | अस्थिर |

| स्मरण | विस्मरण |

| थोक | खुदरा |

| प्रधान | गौण |

| मानवीय | अमानवीय |

| सक्रिय | निष्क्रिय |

| संक्षेप | विस्तार |

| सूक्ष्म | स्थूल |


5. EMRS (एकलव्य मॉडल आवासीय विद्यालय) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| उन्नति | अवनति |
| क्रय | विक्रय |
| नवीन | प्राचीन |
| बंधन | मुक्ति |
| लाभ | हानि |
| विशाल | लघु |
| सत्य | असत्य |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ज्ञानी | अज्ञानी |
| उदय | अस्त |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कृपण | दानी |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| शुभ | अशुभ |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुमति | कुमति |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| नश्वर | अनश्वर |
| निषिद्ध | विहित |
| बंधन | मुक्ति |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| संगठन | विघटन |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |

6. NVS (नवोदय विद्यालय समिति) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| अग्रज | अनुज |
| अंधकार | प्रकाश |
| अल्प | अधिक |
| अस्त | उदय |
| आदान | प्रदान |
| आदर |  |


7. KVS (केंद्रीय विद्यालय संगठन) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| अग्रज | अनुज |
| अंधकार | प्रकाश |
| अल्प | अधिक |
| अस्त | उदय |
| आदान | प्रदान |
| आदर | अनादर |
| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गुण | दोष |
| गहरा | उथला |
| जन्म | मृत्यु |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| नवीन | प्राचीन |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| लाभ | हानि |
| शीत | उष्ण |
| सत्य | असत्य |
| सरल | कठिन |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| ज्ञानी | अज्ञानी |
| ओजस्वी | तेजहीन |
| कायर | वीर |
| गर्मी | सर्दी |
| छोटा | बड़ा |
| तीव्र | मंद |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुर्बल | सबल |
| धनी | निर्धन |
| नूतन | पुरातन |
| पराजय | विजय |
| परिश्रम | विश्राम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बुद्धिमान | मूर्ख |
| भलाई | बुराई |
| महंगा | सस्ता |
| विधवा | सधवा |
| शुभ | अशुभ |
| संगठन | विघटन |
| सुगंध | दुर्गंध |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| थोक | खुदरा |
| प्रधान | गौण |
| मानवीय | अमानवीय |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| संक्षेप | विस्तार |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| उन्नति | अवनति |
| क्रय | विक्रय |
| बंधन | मुक्ति |
| विशाल | लघु |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| हिंसा | अहिंसा |
| उदय | अस्त |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कृपण | दानी |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुमति | कुमति |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| निषिद्ध | विहित |
| बहुमत | अल्पमत |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सम्मान | अपमान |
| संयोग | वियोग |
| संगठन | विघटन |
| हास्य | रुदन |

8. UPPSC RO/ARO (उत्तर प्रदेश लोक सेवा आयोग समीक्षा अधिकारी/सहायक समीक्षा अधिकारी) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| अकाल | सुकाल |
| अमृत | विष |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| अर्थ | अनर्थ |
| अनुकूल | प्रतिकूल |
| आय | व्यय |
| आवश्यक | अनावश्यक |
| आस्था | अनास्था |
| ईश्वर | अनीश्वर |
| उदार | अनुदार |
| उन्नति | अवनति |
| उपकार | अपकार |
| एकता | अनेकता |
| क्षमा | दंड |
| गणतंत्र | राजतंत्र |
| चर | अचर |
| जल | थल |
| धूप | छाँव |
| न्याय | अन्याय |
| पाप | पुण्य |
| बंधन | मोक्ष |
| भूत | भविष्य |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| यश | अपयश |
| राजा | रंक |
| लाभ | हानि |
| वरदान | अभिशाप |
| विशाल | लघु |
| शीत | उष्ण |
| सत्य | असत्य |
| साकार | निराकार |
| स्वार्थ | परमार्थ |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ज्ञानी | अज्ञानी |
| उदय | अस्त |
| ऊँच | नीच |
| ऋजु | वक्र |
| ऐक्य | अनैक्य |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| कृपण | दानी |
| खंडन | मंडन |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| शुभ | अशुभ |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| नश्वर | अनश्वर |
| निषिद्ध | विहित |
| बंधन | मुक्ति |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| संगठन | विघटन |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |

9. Banking Exams (बैंक परीक्षाओं) में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| आय | व्यय |
| क्रय | विक्रय |
| लाभ | हानि |
| जमा | निकासी |
| लेनदार | देनदार |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| उन्नति | अवनति |
| आयात | निर्यात |
| उधार | नकद |
| महंगा | सस्ता |
| थोक | खुदरा |
| संपत्ति | विपत्ति |
| निवेश | विनिवेश |
| ब्याज | मूलधन |
| तरलता | कठोरता |
| वृद्धि | कमी |
| विस्तार | संकुचन |
| जोखिम | सुरक्षा |
| स्थायी | अस्थायी |
| प्रभावी | अप्रभावी |
| समझौता | विवाद |
| विलय | विखंडन |
| अधिग्रहण | निर्गमन |
| विकास | पतन |
| सकारात्मक | नकारात्मक |
| कुशल | अकुशल |
| नियमित | अनियमित |
| पर्याप्त | अपर्याप्त |
| बहुमत | अल्पमत |
| तीव्र | मंद |
| पहला | अंतिम |
| आरंभ | अंत |
| स्वीकार | अस्वीकार |
| समर्थन | विरोध |
| सक्षम | अक्षम |
| सुगम | दुर्गम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| निजी | सार्वजनिक |
| घरेलू | अंतर्राष्ट्रीय |
| विक्रेता | खरीदार |
| उत्पादक | उपभोक्ता |
| आपूर्ति | मांग |
| लचीला | कठोर |
| सरलता | जटिलता |
| स्पष्ट | अस्पष्ट |
| सुरक्षित | असुरक्षित |
| सामान्य | विशेष |
| एकता | अनेकता |
| संगठन | विघटन |
| संतुलन | असंतुलन |
| सुविधा | असुविधा |
| समाधान | समस्या |
| सहयोग | विरोध |
| प्रगति | अधोगति |
| निर्माण | विनाश |
| आयातित | निर्यातित |
| ऋण | जमा |
| कोष | व्यय |
| परिसंपत्ति | देयता |
| निवेशित | निकाला गया |
| लाभांश | हानि |
| विलयित | विखंडित |
| प्रबंधित | कुप्रबंधित |
| विकसित | अविकसित |
| स्थापित | विस्थापित |
| अधिकृत | अनधिकृत |
| वैध | अवैध |
| स्थायी | अस्थायी |
| विस्तृत | संक्षिप्त |
| सहयोगी | विरोधी |
| विश्वसनीय | अविश्वसनीय |
| प्रभावी | अप्रभावी |
| सफल | असफल |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| नियमित | अनियमित |
| पर्याप्त | अपर्याप्त |
| बहुमत | अल्पमत |
| तीव्र | मंद |
| पहला | अंतिम |
| आरंभ | अंत |
| स्वीकार | अस्वीकार |
| समर्थन | विरोध |
| सक्षम | अक्षम |
| सुगम | दुर्गम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| निजी | सार्वजनिक |
| घरेलू | अंतर्राष्ट्रीय |
| विक्रेता | खरीदार |
| उत्पादक | उपभोक्ता |
| आपूर्ति | मांग |
| लचीला | कठोर |
| सरलता | जटिलता |
| स्पष्ट | अस्पष्ट |
| सुरक्षित | असुरक्षित |
| सामान्य | विशेष |
| एकता | अनेकता |
| संगठन | विघटन |
| संतुलन | असंतुलन |
| सुविधा | असुविधा |
| समाधान | समस्या |
| सहयोग | विरोध |
| प्रगति | अधोगति |
| निर्माण | विनाश |
| आयातित | निर्यातित |
| ऋण | जमा |
| कोष | व्यय |
| परिसंपत्ति | देयता |
| निवेशित | निकाला गया |
| लाभांश | हानि |
| विलयित | विखंडित |
| प्रबंधित | कुप्रबंधित |
| विकसित | अविकसित |
| स्थापित | विस्थापित |
| अधिकृत | अनधिकृत |
| वैध | अवैध |
| स्थायी | अस्थायी |
| विस्तृत | संक्षिप्त |
| सहयोगी | विरोधी |
| विश्वसनीय | अविश्वसनीय |
| प्रभावी | अप्रभावी |
| सफल | असफल |

10. Railway Exams (रेलवे परीक्षाओं) में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| अग्रिम | पश्चिमी |
| आयात | निर्यात |
| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |
| क्रय | विक्रय |
| गति | स्थिरता |
| तीव्र | मंद |
| चढ़ना | उतरना |
| जोड़ना | घटाना |
| भारी | हल्का |
| लंबा | छोटा |
| सीधा | टेढ़ा |
| नया | पुराना |
| तेज | धीमा |
| आगे | पीछे |
| ऊपर | नीचे |
| दायाँ | बायाँ |
| अंदर | बाहर |
| सुबह | शाम |
| दिन | रात |
| गर्मी | सर्दी |
| सूखा | गीला |
| सत्य | असत्य |
| लाभ | हानि |
| सस्ता | महंगा |
| पहला | अंतिम |
| आरंभ | अंत |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |

11. NVS (नवोदय विद्यालय समिति) परीक्षा में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| अग्रज | अनुज |
| अंधकार | प्रकाश |
| अल्प | अधिक |
| अस्त | उदय |
| आदान | प्रदान |
| आदर | अनादर |
| उत्तीर्ण | अनुत्तीर्ण |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गुण | दोष |
| गहरा | उथला |
| जन्म | मृत्यु |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| नवीन | प्राचीन |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| लाभ | हानि |
| शीत | उष्ण |
| सत्य | असत्य |
| सरल | कठिन |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| ज्ञानी | अज्ञानी |
| ओजस्वी | तेजहीन |
| कायर | वीर |
| गर्मी | सर्दी |
| छोटा | बड़ा |
| तीव्र | मंद |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुर्बल | सबल |
| धनी | निर्धन |
| नूतन | पुरातन |
| पराजय | विजय |
| परिश्रम | विश्राम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बुद्धिमान | मूर्ख |
| भलाई | बुराई |
| महंगा | सस्ता |
| विधवा | सधवा |
| शुभ | अशुभ |
| संगठन | विघटन |
| सुगंध | दुर्गंध |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| थोक | खुदरा |
| प्रधान | गौण |
| मानवीय | अमानवीय |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| संक्षेप | विस्तार |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| उन्नति | अवनति |
| क्रय | विक्रय |
| बंधन | मुक्ति |
| विशाल | लघु |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| हिंसा | अहिंसा |
| उदय | अस्त |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कृपण | दानी |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुमति | कुमति |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| निषिद्ध | विहित |
| बहुमत | अल्पमत |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सम्मान | अपमान |
| संयोग | वियोग |
| संगठन | विघटन |
| हास्य | रुदन |

12. यहां कुछ संभावित महत्वपूर्ण विलोम शब्द दिए गए हैं जो BPSC TRE परीक्षा के लिए महत्वपूर्ण हो सकते हैं:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |

13. DSSSB परीक्षाओं में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |
| आरंभ | अंत |
| आज | कल |
| अपना | पराया |
| अमीर | गरीब |
| असली | नकली |
| आसान | मुश्किल |
| इच्छा | अनिच्छा |
| उचित | अनुचित |
| एकता | अनेक |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कच्चा | पक्का |
| काला | सफेद |
| किनारा | मध्य |
| कोमल | कठोर |
| गरम | ठंडा |
| गहरा | हल्का |
| घरेलू | बाहरी |
| चढ़ाई | उतराई |
| जंगली | पालतू |
| झूठ | सच |
| डरपोक | साहसी |
| थोड़ा | ज़्यादा |
| नया | पुराना |
| पतला | मोटा |
| फायदा | नुकसान |
| भारी | हल्का |
| भूखा | पेट भरा |
| मीठा | कड़वा |
| रोगी | स्वस्थ |
| शहरी | ग्रामीण |
| सुबह | शाम |
| सस्ता | महंगा |
| सुंदर | बदसूरत |
| सोना | जागना |
| हार | जीत |
| हिंसा | अहिंसा |

14. RPSC परीक्षाओं में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |
| आरंभ | अंत |
| आज | कल |
| अपना | पराया |
| अमीर | गरीब |
| असली | नकली |
| आसान | मुश्किल |
| इच्छा | अनिच्छा |
| उचित | अनुचित |
| एकता | अनेक |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कच्चा | पक्का |
| काला | सफेद |
| किनारा | मध्य |
| कोमल | कठोर |
| गरम | ठंडा |
| गहरा | हल्का |
| घरेलू | बाहरी |
| चढ़ाई | उतराई |
| जंगली | पालतू |
| झूठ | सच |
| डरपोक | साहसी |
| थोड़ा | ज़्यादा |
| नया | पुराना |
| पतला | मोटा |
| फायदा | नुकसान |
| भारी | हल्का |
| भूखा | पेट भरा |
| मीठा | कड़वा |
| रोगी | स्वस्थ |
| शहरी | ग्रामीण |
| सुबह | शाम |
| सस्ता | महंगा |
| सुंदर | बदसूरत |
| सोना | जागना |
| हार | जीत |
| हिंसा | अहिंसा |
| कृतज्ञ | कृतघ्न |
| जंगम | स्थावर |
| तामसिक | सात्त्विक |
| औचित्य | अनौचित्य |
| अभिज्ञ | अनभिज्ञ |
| उन्मीलन | निमीलन |
| विकीर्ण | संकीर्ण |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| पाश्चात्य | पौर्वात्य |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| अक्षय | नाशवान |
| सम्पन्न | विपन्न |
| सघन | विरल |
| संग्रह | विकीर्ण |
| सम्मुख | विमुख |
| सामिष | निरामिष |
| विज्ञ | अविज्ञ |
| मूढ़ | विमूढ़ |
| सुकर | दुष्कर |
| ऋत | अनृत |
| सापेक्ष | निरपेक्ष |

15. MPPSC परीक्षाओं में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |
| आरंभ | अंत |
| आज | कल |
| अपना | पराया |
| अमीर | गरीब |
| असली | नकली |
| आसान | मुश्किल |
| इच्छा | अनिच्छा |
| उचित | अनुचित |
| एकता | अनेक |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कच्चा | पक्का |
| काला | सफेद |
| किनारा | मध्य |
| कोमल | कठोर |
| गरम | ठंडा |
| गहरा | हल्का |
| घरेलू | बाहरी |
| चढ़ाई | उतराई |
| जंगली | पालतू |
| झूठ | सच |
| डरपोक | साहसी |
| थोड़ा | ज़्यादा |
| नया | पुराना |
| पतला | मोटा |
| फायदा | नुकसान |
| भारी | हल्का |
| भूखा | पेट भरा |
| मीठा | कड़वा |
| रोगी | स्वस्थ |
| शहरी | ग्रामीण |
| सुबह | शाम |
| सस्ता | महंगा |
| सुंदर | बदसूरत |
| सोना | जागना |
| हार | जीत |
| हिंसा | अहिंसा |
| कृतज्ञ | कृतघ्न |
| जंगम | स्थावर |
| औचित्य | अनौचित्य |
| अभिज्ञ | अनभिज्ञ |
| उन्मीलन | निमीलन |
| विकीर्ण | संकीर्ण |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| पाश्चात्य | पौर्वात्य |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| अक्षय | नाशवान |
| सम्पन्न | विपन्न |
| सघन | विरल |
| संग्रह | विकीर्ण |
| सम्मुख | विमुख |
| सामिष | निरामिष |
| विज्ञ | अविज्ञ |
| मूढ़ | विमूढ़ |
| सुकर | दुष्कर |
| ऋत | अनृत |
| सापेक्ष | निरपेक्ष |
| उर्वर | अनुर्वर/बंजर |
| उत्कर्ष | अपकर्ष |
| एकाग्र | चंचल |
| कपटी | निष्कपट |
| उर्वर | ऊसर |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कथित | अकथित |
| क्रूर | दयालु |
| क्षम्य | अक्षम्य |
| गणतंत्र | राजतंत्र |
| चिरंतन | नश्वर |
| जेष्ठ | कनिष्ठ |
| तामसिक | सात्विक |
| थोक | खुदरा |
| नूतन | पुरातन |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| भौतिक | आध्यात्मिक |
| मानवीय | अमानवीय |
| याचक | दाता |
| लौकिक | अलौकिक |
| विधि | निषेध |
| शोषक | पोषक |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वजाति | विजाति |
| हिंसा | अहिंसा |

16. विभिन्न गैर-शिक्षण परीक्षाओं में पूछे गए विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |
| आरंभ | अंत |
| आज | कल |
| अपना | पराया |
| अमीर | गरीब |
| असली | नकली |
| आसान | मुश्किल |
| इच्छा | अनिच्छा |
| उचित | अनुचित |
| एकता | अनेक |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कच्चा | पक्का |
| काला | सफेद |
| किनारा | मध्य |
| कोमल | कठोर |
| गरम | ठंडा |
| गहरा | हल्का |
| घरेलू | बाहरी |
| चढ़ाई | उतराई |
| जंगली | पालतू |
| झूठ | सच |
| डरपोक | साहसी |
| थोड़ा | ज़्यादा |
| नया | पुराना |
| पतला | मोटा |
| फायदा | नुकसान |
| भारी | हल्का |
| भूखा | पेट भरा |
| मीठा | कड़वा |
| रोगी | स्वस्थ |
| शहरी | ग्रामीण |
| सुबह | शाम |
| सस्ता | महंगा |
| सुंदर | बदसूरत |
| सोना | जागना |
| हार | जीत |
| हिंसा | अहिंसा |
| कृतज्ञ | कृतघ्न |
| जंगम | स्थावर |
| औचित्य | अनौचित्य |
| अभिज्ञ | अनभिज्ञ |
| उन्मीलन | निमीलन |
| विकीर्ण | संकीर्ण |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| पाश्चात्य | पौर्वात्य |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| अक्षय | नाशवान |
| सम्पन्न | विपन्न |
| सघन | विरल |
| संग्रह | विकीर्ण |
| सम्मुख | विमुख |
| सामिष | निरामिष |
| विज्ञ | अविज्ञ |
| मूढ़ | विमूढ़ |
| सुकर | दुष्कर |
| ऋत | अनृत |
| सापेक्ष | निरपेक्ष |
| उर्वर | अनुर्वर/बंजर/ऊसर |
| उत्कर्ष | अपकर्ष |
| एकाग्र | चंचल |
| कपटी | निष्कपट |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कथित | अकथित |
| क्रूर | दयालु |
| क्षम्य | अक्षम्य |
| गणतंत्र | राजतंत्र |
| चिरंतन | नश्वर |
| जेष्ठ | कनिष्ठ |
| तामसिक | सात्त्विक |
| थोक | खुदरा |
| नूतन | पुरातन |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| भौतिक | आध्यात्मिक |
| मानवीय | अमानवीय |
| याचक | दाता |
| विधि | निषेध |
| शोषक | पोषक |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वजाति | विजाति |

TGT परीक्षाओं में पूछे जाने वाले विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |
| आरंभ | अंत |
| आज | कल |
| अपना | पराया |
| अमीर | गरीब |
| असली | नकली |
| आसान | मुश्किल |
| इच्छा | अनिच्छा |
| उचित | अनुचित |
| एकता | अनेक |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कच्चा | पक्का |
| काला | सफेद |
| किनारा | मध्य |
| कोमल | कठोर |
| गरम | ठंडा |
| गहरा | हल्का |
| घरेलू | बाहरी |
| चढ़ाई | उतराई |
| जंगली | पालतू |
| झूठ | सच |
| डरपोक | साहसी |
| थोड़ा | ज़्यादा |
| नया | पुराना |
| पतला | मोटा |
| फायदा | नुकसान |
| भारी | हल्का |
| भूखा | पेट भरा |
| मीठा | कड़वा |
| रोगी | स्वस्थ |
| शहरी | ग्रामीण |
| सुबह | शाम |
| सस्ता | महंगा |
| सुंदर | बदसूरत |
| सोना | जागना |
| हार | जीत |
| हिंसा | अहिंसा |
| कृतज्ञ | कृतघ्न |
| जंगम | स्थावर |
| औचित्य | अनौचित्य |
| अभिज्ञ | अनभिज्ञ |
| उन्मीलन | निमीलन |
| विकीर्ण | संकीर्ण |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| पाश्चात्य | पौर्वात्य |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| अक्षय | नाशवान |
| सम्पन्न | विपन्न |
| सघन | विरल |
| संग्रह | विकीर्ण |
| सम्मुख | विमुख |
| सामिष | निरामिष |
| विज्ञ | अविज्ञ |
| मूढ़ | विमूढ़ |
| सुकर | दुष्कर |
| ऋत | अनृत |
| सापेक्ष | निरपेक्ष |
| उर्वर | अनुर्वर/बंजर/ऊसर |
| उत्कर्ष | अपकर्ष |
| एकाग्र | चंचल |
| कपटी | निष्कपट |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कथित | अकथित |
| क्रूर | दयालु |
| क्षम्य | अक्षम्य |
| गणतंत्र | राजतंत्र |
| चिरंतन | नश्वर |
| जेष्ठ | कनिष्ठ |
| तामसिक | सात्विक |
| थोक | खुदरा |
| नूतन | पुरातन |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| भौतिक | आध्यात्मिक |
| मानवीय | अमानवीय |
| याचक | दाता |
| विधि | निषेध |
| शोषक | पोषक |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वजाति | विजाति |

PGT परीक्षाओं में पूछे जाने वाले महत्वपूर्ण विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| अग्रिम | अंतिम |
| अर्पित | गृहीत |
| अवर | प्रवर |
| अभिज्ञ | अनभिज्ञ |
| अल्पज्ञ | बहुज्ञ |
| असीम | ससीम |
| उर्वर | अनुर्वर/बंजर/ऊसर |
| उत्कर्ष | अपकर्ष |
| एकाग्र | चंचल |
| कपटी | निष्कपट |
| कथित | अकथित |
| क्रूर | दयालु |
| क्षम्य | अक्षम्य |
| गणतंत्र | राजतंत्र |
| चिरंतन | नश्वर |
| जेष्ठ | कनिष्ठ |
| तामसिक | सात्विक |
| थोक | खुदरा |
| नूतन | पुरातन |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| भौतिक | आध्यात्मिक |
| मानवीय | अमानवीय |
| याचक | दाता |
| विधि | निषेध |
| शोषक | पोषक |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वजाति | विजाति |
| हिंसा | अहिंसा |
| कृतज्ञ | कृतघ्न |
| जंगम | स्थावर |
| औचित्य | अनौचित्य |
| उन्मीलन | निमीलन |
| विकीर्ण | संकीर्ण |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| पाश्चात्य | पौर्वात्य |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| अक्षय | नाशवान |
| सम्पन्न | विपन्न |
| सघन | विरल |
| संग्रह | विकीर्ण |
| सम्मुख | विमुख |
| सामिष | निरामिष |
| विज्ञ | अविज्ञ |
| मूढ़ | विमूढ़ |
| सुकर | दुष्कर |
| ऋत | अनृत |
| सापेक्ष | निरपेक्ष |
| उर्वर | ऊसर |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कथित | अकथित |
| चिर | अचिर |
| तेजस्वी | तेजहीन |
| प्रवृत्ति | निवृत्ति |
| बंधन | मोक्ष |
| समास | व्यास |
| अल्पायु | दीर्घायु |
| अभ्यंतर | बाह्य |
| आगत | विगत |
| इहलोक | परलोक |
| उत्थान | पतन |
| कपटी | निष्कपट |
| प्रवृत्ति | निवृत्ति |
| भौतिक | आध्यात्मिक |
| यथार्थ | कल्पना |
| विश्लेषण | संश्लेषण |
| मानवीय | अमानवीय |
| रुग्ण | स्वस्थ |
| लौकिक | अलौकिक |
| विस्तृत | संक्षिप्त |
| शाश्वत | क्षणिक |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| स्मरण | विस्मरण |
| हास | रुदन |

PRT परीक्षाओं में पूछे जाने वाले विलोम शब्द:


| शब्द | विलोम |
|---|---|
| नवीन | प्राचीन |
| सरल | कठिन |
| आय | व्यय |
| लाभ | हानि |
| शुभ | अशुभ |
| सत्य | असत्य |
| उदय | अस्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| जीवन | मृत्यु |
| निर्माण | विनाश |
| एकता | अनेकता |
| ज्ञान | अज्ञान |
| प्रेम | घृणा |
| बंधन | मुक्ति |
| क्रय | विक्रय |
| ठोस | तरल |
| मानव | दानव |
| मित्र | शत्रु |
| राजा | रंक |
| स्वतंत्र | परतंत्र |
| सज्जन | दुर्जन |
| सुगम | दुर्गम |
| सौभाग्य | दुर्भाग्य |
| स्वस्थ | अस्वस्थ |
| हिंसा | अहिंसा |
| ऊँच | नीच |
| कटु | मधुर |
| कर्म | अकर्म |
| खरा | खोटा |
| गुरु | लघु/शिष्य |
| ग्रस्त | मुक्त |
| चल | अचल |
| जन्म | मरण |
| तामसिक | सात्विक |
| थोड़ा | बहुत |
| दक्षिण | उत्तर |
| दुष्ट | सज्जन |
| देशी | विदेशी |
| धीर | अधीर |
| नश्वर | अनश्वर |
| निंदा | स्तुति |
| पक्ष | विपक्ष |
| परिश्रम | विश्राम |
| पूर्ण | अपूर्ण |
| पूर्व | पश्चिम |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष |
| प्रसन्न | अप्रसन्न |
| बाढ़ | सूखा |
| मौखिक | लिखित |
| योगी | भोगी |
| रचना | विनाश |
| रोगी | निरोगी |
| लौकिक | अलौकिक |
| वरदान | शाप |
| विजय | पराजय |
| शांत | अशांत |
| श्वेत | श्याम |
| संगठन | विघटन |
| सजीव | निर्जीव |
| संतोष | असंतोष |
| साकार | निराकार |
| सुगंध | दुर्गंध |
| सुमति | कुमति |
| सुर | असुर |
| स्थिर | अस्थिर |
| स्मरण | विस्मरण |
| स्वर्ग | नरक |
| ज्ञान | अज्ञान |
| क्षीण | पुष्ट |
| गणतंत्र | अराजकता |
| ग्राह्य | त्याज्य |
| जागरण | निद्रा |
| तरुण | वृद्ध |
| थोक | खुदरा |
| नश्वर | अनश्वर |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निषिद्ध | विहित |
| प्रधान | गौण |
| बहुमत | अल्पमत |
| मानवीय | अमानवीय |
| योग्य | अयोग्य |
| रक्षक | भक्षक |
| विपत्ति | संपत्ति |
| शोषक | पोषक |
| साम्य | वैषम्य |
| सृजन | विनाश |
| सक्रिय | निष्क्रिय |
| सम्मान | अपमान |
| संक्षेप | विस्तार |
| संयोग | वियोग |
| सूक्ष्म | स्थूल |
| हास्य | रुदन |
| उन्नति | अवनति |
| अपेक्षा | उपेक्षा |
| आदर | अनादर |
| आस्था | अनास्था |
| उदार | अनुदार |
| उपस्थिति | अनुपस्थिति |
| उपकार | अपकार |
| कठिन | सरल |
| गहरा | उथला |
| दयालु | क्रूर |
| दीर्घ | ह्रस्व |
| महंगा | सस्ता |
| मौखिक | लिखित |
| विधवा | सधवा |
| संगठन | विघटन |
| आरंभ | अंत |
| आज | कल |
| अपना | पराया |
| अमीर | गरीब |
| असली | नकली |
| आसान | मुश्किल |
| इच्छा | अनिच्छा |
| उचित | अनुचित |
| एकता | अनेक |
| औपचारिक | अनौपचारिक |
| कच्चा | पक्का |
| काला | सफेद |
| किनारा | मध्य |
| कोमल | कठोर |
| गरम | ठंडा |
| गहरा | हल्का |
| घरेलू | बाहरी |
| चढ़ाई | उतराई |
| जंगली | पालतू |
| झूठ | सच |
| डरपोक | साहसी |
| थोड़ा | ज़्यादा |
| नया | पुराना |
| पतला | मोटा |
| फायदा | नुकसान |
| भारी | हल्का |
| भूखा | पेट भरा |
| मीठा | कड़वा |
| रोगी | स्वस्थ |
| शहरी | ग्रामीण |
| सुबह | शाम |
| सस्ता | महंगा |
| सुंदर | बदसूरत |
| सोना | जागना |
| हार | जीत |
| हिंसा | अहिंसा |

Tags:

एक टिप्पणी भेजें

0टिप्पणियाँ

एक टिप्पणी भेजें (0)

#buttons=(Ok, Go it!) #days=(20)

Our website uses cookies to enhance your experience. Check Now
Ok, Go it!